ابزار ها و خط مشی های صدور انقلاب اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه در چارچوب تئوری سازه انگاری

از زمان وقوع انقلاب اسلامی در ایران، سیاست های مختلفی برای مسائلی چون؛ وحدت مسلمین جهان، دفاع و حمایت از مستضعفین جهان و... با انگیزه های خیرخواهانه و استقلال طلبانه برای بهبود وضعیت مسلمانان طراحی و دنبال شده است که این خط مشی ها بنا به اقتضائات دچار تغییر و دگرگونی شده اند. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در زمینه خط مشی های صدور انقلاب اسلامی همواره بین واقع گرایی و آرمان گرایی در گردش بوده است. این نوع تغییر در سیاست ها را می توان به وضوح در قالب گفتمان های حاکم بر فضای سیاست خارجی ایران مشاهده نمود. با غالب شدن هر گفتمان در صحنه سیاست خارجی ایران از ابزار های متفاوت و متنوعی نیز برای صدور ارزش های انقلاب اسلامی استفاده شده است. این ابزار ها و شیوه ها عبارت هستند از: حمایت از جنبش های آزادی بخش، صدور انقلاب با نمونه، تبلیغات رسانه ای، استفاده از سازمان های بین المللی، برگزاری و تشکیل سمینارها و کنگره ها، توجه به صنعت گردشگری و جهانگردی، تربیت و اعزام مبلغ، پذیرش و اعزام دانشجو، تقویت سفارتخانه ها، افزایش مراکز علمی، تحقیقاتی و فرهنگی در خارج از کشور. همچنین محققان بسیاری سعی نموده اند که رخداد انقلاب اسلامی را در چارچوب تئوری هایی مانند لیبرالیسم، رئالیسم، مارکسیسم و... شرح و توضیح دهند اما موفق به این مهم نشده اند. در این تحقیق با به کار گرفتن تئوری سازه انگاری که از نظریات جدید در عرصه روابط بین الملل می باشد و در آن بر ساختارهای هنجاری- فکری، هویت ها و ارتباط ساختار- کارگزار تاکید می گردد، در مورد چرایی انقلاب اسلامی و چیستی خط مشی صدور انقلاب و شیوه های بسط آن به کشورهای منطقه خاور میانه به تحقیق و بررسی می پردازیم. در این پژوهش با این پرسش ها که؛ آیا میان سیاست های اتخاذی از سوی جمهوری اسلامی ایران در قالب دو گفتمان ملی گرایی و اسلام گرایی، با ابزارها و شیوه های صدور انقلاب، تناسب و هماهنگی وجود داشته است؟ و آیا جمهوری اسلامی ایران تاکنون توانسته با بهره وری مناسب از ابزارها و شیوه های صدور انقلاب در منطقه خاور میانه، ارزش ها و آرمان های خود را به کشورهای این منطقه تسری دهد؟ به دنبال بررسی و تحلیل این فرضیات هستیم که؛ میان سیاست های اتخاذی از سوی جمهوری اسلامی ایران با ابزار ها و شیوه های به کار گرفته شده برای صدور انقلاب که در قالب دو دوره ی ملی گرایی و اسلام گرایی طرح ریزی شده است، تناسب کافی و لازم وجود نداشته است؛ و به دلیل عدم بهره وری مناسب از ابزار ها و شیوه های صدور انقلاب اسلامی، ایران تاکنون نتوانسته است در عملی کردن خط مشی صدور انقلاب در منطقه خاورمیانه به صورت موفق اقدام نماید. واژگان کلیدی: انقلاب اسلامی ایران، صدور انقلاب، سازه انگاری، تحلیل گفتمانی، دوره ملی گرایی، دوره اسلام گرایی، خاورمیانه.